Aziz Yuhanna (St. John) Bazilikası

12 havariden biri, en sevileni en genci… Çarmıhtaki Hz. İsa’nın annesini emanet ettiği Aziz Yuhanna diğer adıyla St. John Theologos burada yaşadı, burada İncili yazdı hatta burada öldü. 37-38 yıllarında Efes’e geldiği bilinen St John Efes’te Hıristiyanlık inancını yaymak için uğraş verip cemaatine yeni inananları ekledi. Aziz Paulus da bir süre Efes’te kaldı daha sonra buradan ayrıldı. 67 yılında Aziz Pertus ile İncil’i vaaz etmeye başlayan St John, zamanın imparatoru Domitianus tarafından iki kez öldürülmek istendi ve her ikisinden de mucizevi şekilde kurtuldu.

81 yılına gelindiğinde Patmos Adası’na sürgüne gönderilen St John 95 yılında tekrar Efes’e döndü. Son yıllarını Efes’te (Ayasuluk Tepesi’nde) geçiren Aziz Yuhanna, kendi adıyla anılan İncil’i ve mektuplarını burada yazdı. Yaklaşık 100 yaşında burada öldü ve vasiyeti üzerine Ayasuluk Tepesi’ne gömüldü.

Hıristiyanlığın yayılmaya başladığı 300 yıllarında mezarı üzerine bir Martyrion (Anıt Mezarı) yapıldı.  Elli yıl kadar sonra bu anıt mezar ahşap çatılı bir bazilika (350 yılları) içine alındıysa da 6. Yüzyıl başındaki depremler nedeniyle kullanılamaz hale geldi.  527- 565 yılları arasında bu bazilikanın yerine İmparator Justinianus ve karısı Theodora tarafından haç planlı, kubbeli yeni bir kilise yaptırıldı.  Efes Halkının 7. Yüzyıldan sonra tamamen Ayasuluk’a taşınması ile St. Jean Kilisesi Efes’teki eski Piskoposluk kilisesinin yerini alarak bir hac kilisesi olarak kabul edildi.

O zamandan günümüze kadar Ortodoks camiası için çok önemli bir hac merkezi olarak kabul edilen St John Kilisesinde her yıl 8 Mayıs tarihinde (Azizler Yortusunda) Hıristiyan inancına göre St John’ın manevi huzurunda burada ayinler yapılır.